Psikoterapiyi terapist ve danışan arasındaki öznel iyilik halini arttırıcı ve sorunlarla uygun bir biçimde başa çıkmaya yardım etme amacı taşıyan bir ilişki olarak tanımlanayabiliriz.
Psikoterapi, yaşanılan duygusal güçlüklerle baş edebilmek ve çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tedavi sürecinde kullanılabilir. Psikoterapi süreci, danışanın getirdiği ruhsal zorluğa ve uygulanan psikoterapi yönteminin sistemine göre değişkenlik göstermektedir.
Psikoterapi sürecinize lisansını, yetkinliğini ilgili alanda tamamlamış olan psikologlar veya psikiyatristler tarafından aldığınızdan emin olmalısınız. Psikoterapi sürecinde, danışanın kendisii iyi hissetmesi, günlük yaşam işlevselliğinin korunması ve daha iyi bir yaşam sürebilmesi amaçlanmaktadır.
Psikoterapi Nedir?
Psikoterapi, terapist ve danışan arasındaki öznel iyilik halini arttırıcı ve sorunlarla uygun bir biçimde başa çıkmaya yardım etme amacı taşıyan bir ilişki olarak tanımlanabilir.Psikoterapi, yaşanılan duygusal güçlüklerle baş edebilmek ve çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tedavi sürecinde kullanılabilir.
Günümüzde yaygın kullanım alanına sahip pek çok farklı psikoterapi yaklaşımı bulunmakta olup 500’den fazla psikoterapi sistemi olduğu belirtilmektedir.
Modern psikolojinin kuruluşu 19. yüzyılın sonlarına ve modern anlamda ilk psikoterapi uygulamalarının görülmesi 20. yüzyılın başlarına denk geliyor olsa da psikoterapinin ilkel formlarının çağlar boyunca devam ettiği bilinmektedir.
Bugün geldiğimiz noktada 50 yıllık araştırma birikimi psikoterapiye devam eden bireylerin yaklaşık olarak %40-60’ının bir biçimde terapiden yarar sağladığını ortaya koymaktadır( Lambert, 2013).
Psikoterapi Yöntemleri
Bilişsel Davranışçı Terapi:
Bireyin psikolojik sorunlarını sürdüren uyumsuz, adaptif olmayan düşünce ve davranışlarının değiştirmesini hedefleyen ve bu değişimlerle iyileşme sağlamayı amaçlayan tedavileri bünyesinde barındıran bir psikoterapi yöntemidir.
Bu ekolün bilişsel kısmı bireyin zihinsel süreçlerini ele alırken davranışçı kısmı ise bireyin psikolojik sorunlarıyla ilişkili ya da olumsuz duygularını sürdürmesine neden olan uyumsuz davranışlarını değiştirerek kişiye daha uyumlu ve adaptif davranışlar kazandırmayı hedeflemektedir.
Bu düşünce ve davranış değişikliği sayesinde kişinin uyumsuz diye dile getirdiği veya farkında olmadan yaşamında süregelmiş olan korku, kaygı, üzüntü,acı, utanç, öfke gibi olumsuz uygularında ve zaman içerisinde psikolojik sorunlarında azalma görülmektedir.
Oyun Terapisi:
Oyun, çocukların kendilerini ifade edebilmesinin en doğal aracıdır. Oyununu terapi olarak kullanılabilmesi için sistematik bir yaklaşım gerekmektedir. Oyun terapisi diyebilmemiz için çocuk, oynadığı oyun ve oynanan oyuna eşlik eden terapist ve en önemlisi de terapistin sistemli bir yaklaşıma sahip olması gerekmektedir.
Terapist tarafından uygulanan bu sistemli yaklaşım, seans odasındaki deneyimlenen oyunlar aracılığıyla çocuğun iç dünyasunda değişimlerine, dönüşümlerine ve onarımlarına yardımcı olur.
Gestalt Terapi:
Geştalt terapinin temelinde insanın çevreleriyle karmaşık bir bağlantısı olduğunu, bu çevreden etkilendiklerini ve bütün insanların büyüme ve denge için çabaladıklarını vurgulayan bireyi bütünsel olarak ele alan bir yöntemdir. İçerikten çok süreç üzerinde durulur ve kişinin kendisini anlaması sağlanır.Burada terapistin asıl hedefi danışana kendi farkındalığını görebilmesi için destek olmaktır.
Psikodrama
Bireylerin yaşadıkları sorunları / çatışma ve olumsuz deneyimleri yeniden gündeme alarak sorgulamaya alan açan ve bu alanları bir oyun içerisinde spontane bir şekilde sahneleneyerek farkındalığa ulaşmayı amaçlayan bir terapi yöntemidir.
Psikaanaliz
Bu yöntemde psikanalistler danışanın erken çocukluk dönemlerindeki deneyimlerini ön planda tutarlar. Terapi esnasında psikanalistler, danışanların kızgınlık, öfke, sevgi ve bağımlılık gibi duygularını psikanaliste yansıtarak çocukluk döneminde varolan çatışmalarını yeniden deneyimlemelerini sağlayan aktarımı uyandırmayı hedeflemektedir.
Aile ve Çift Terapisi
Partnerlerin yaşadıkları sorunlarla ilgili kendi başlarına çözüm bulmakta zorlandıkları ve içinden çıkamadıklarını fark ettikleri yaşantılarını ya da var olan iletişim problemlerini terapist eşliğinde anlamlandırma, yorumlama ve sorunları işlevsellere dönüştürme sürecidir.
Psikoterapide Süreç Nasıl İşler?
İlk görüşmede terapist klinik değerlendirmesini tamamlar (bu evrede her zaman belirli bir tanı konmayabilir) ve danışan ile birlikte terapi hedeflerini belirler.
Danışanın getirdiği sorunların neden olduğunu belirlemek ve belirlenen odakların danışanla paylaşılması olarak süreç devam eder. Terapist, danışan ile sürecine uygulanacak terapi yöntemlerini seçer ve süreci planlar.
Planlanan uygulamalar ile birlikte iyileşme gözlemi beklenir ve tekrar değerlendirme yapılır. Uygun görülen zamanda ise terapiyi sonlandırma evresine geçilir. Burada danışanın güncel yaşam deneyimleri, seansa katılım gösterme sıklığı gibi durumlara göre değişiklik görülebilmektedir.
Bir Danışan Olarak Psikoterapiye Hazırlanmak
Psikoterapi sürecine başkamak için danışanın kendi niyeti ve başlama motivasyonu önemlidir. Terapi almaya karar veren danışan görüşme sağlayacağı terapistin yetkinliğini araştırıp güvenli bir sürece başlayacağından emin olmalıdır.
Bireyin gündelik ruh halinde ve duygu durumunda fark ettiği veya baş edemediği olumsuz duygu ve düşünceler olabilmektedir.Bazı ruhsal bozukluklarda ve bu yaşam zorluklarının tek başına atlatılabilmesinin mümkün olmadığı durumlarda kişi terapi almaya başvurur.
Psikolojik destek süreci terapist ve danışanın birlikte gerçekleştirdiği bir iyileştirme yöntemidir. Bireyin fark ettiği zorluklar veya yaşamında rahatsızlık veren belirtileri varsa bu yalantıların kontrol edilebilmesi için psikoterapiye başvurması önerilmektedir.
Psikoterapi süreci danışanın getirdiği soruna ve terapistin bu soruna yönelik uyguladığı ekolün sürecine göre değişiklik göstermektedir. Danışan bu süreçte genellikle haftada bir olmak üzere terapi sürecine katılım göstermelidir.
Lisans eğitiminin üstüne psikoterapiyi uyguladığı alanda teorik ve uygulamalı eğitim sürecini tamamlamış psikiyatrist ve psikologlar tarafından uygulanmaktadır. Yüz yüze veya online olarak yürütülebilen bu süreçte hizmet aldığınız uzmanın yetkinliğinden emin olunmalıdır.
Psikoterapist ve danışan herhangi bir tıbbi ilişki içerisindeki iki insan değildir. Psikolojik sorunlarda ilaç yazma yetkisi olan uzmanlar Psikiyatristlerdir. Psikoterapi süreci terapist ve danışan arasındaki sürekli bir devinim ve çaba içeren kişilerarası ilişkinin kullanıldığı bir süreçtir.
Lisans eğitimini bitirdikten sonra uyguladığı ekolün teorik ve uygulamalı eğitim sürecini tamamlayan klinisyenlere Psikoterapist denilmektedir. Psikologlar ve psikiyatristler psikoterapi yapabilme yetkinliğine sahiptir. Psikolog olabilmek için 4 yıllık psikoloji lisans eğitimini başarıyla tamamlamış olmak gerekmektedir. Psikologlar, canlıların özellikle de insanların duygu, düşünce ve davranışlarını ve bunların ortaya çıkmasına yol açan süreçleri inceleyen uzmanlardır.
Psikiyatristler ve psikologlar bilişsel, duygusal ve davranışsal yetilerde oluşan bozukluklarla çalışan uzmanlardır. Psikiyatristler, bu bozuklukları değerlendirecek, teşhis edecek ve tanı koyabilecek yetkinlikte olan uzmanlardır. Belirlenen teşhise göre psikiyatrist medikal destek önerebilmekte, buna ek olarak psikoterapi desteği istenebilmektedir. Psikoterapi desteği içinde yetkinliğini tamamlamış bir ekole bağlı olarak danışan gören psikologlarla çalışılabilmektedir. Gerektiği durumlarda danışanın kabul ve onayı ile birlikte psikolog ile sürdürülen psikoterapi sürecine ilaç tedavisi de eklenebilmektedir.
Uzman Desteği Mi Arıyorsunuz?
Psikoterapide Gizlilik
Psikoterapi sürecinin en önemli ilkelerinden birisi gizlilik ilkesidir. Psikoterapistler danışanlarının kişisel bilgilerini veya seans içerisindeki aktarılan bilgileri gizli tutmakta ve danışanın en yakını dahil olmak üzere kimseyle paylaşmamaktadır. Burada istisnai durumlar danışanın kendsine ve birbaşkasına zarar verme /herhangi bir kanun ihlali gibi durumlarda danışanı korumak amacı ile gizlilik bozulabilmektedir. Bu süreci terapist ilk görüşmelerde danışana net bir şekilde aktarmakta ve onayını alarak terapi sürecine başlamaktadır.
Psikoterapi Hangi Bozukluklarla/Hastalıklarla İlgilenir?
Psikoterapi, birçok ruhsal bozuklukların tedavisinde kullanılmaktadır. Bunlardan birkaçı;
Panik Bozukluk, Sosyal Anksiyete Bozukluğu, Agorafobi, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), Obsesif- Kompulsif Bozukluk (OKB), Yaygın Anksiyete Bozukluğu ve Majör Depresyon, Kişilik Bozuklukları, Yeme Bozuklukları ruhsal bozukluklarda kullanılmaktadır.
Bunların yanı sıra, bireyin yaşam düzeninde baş edemediği duygular ve düşüncelerle ilgili destek alması gereken durumlardada bir psikoterapist ile çalışılmalıdır. Örneğin;
- iş ve okul hayatında yaşanan genel kaygı ve zorlantı durumları,
fiziksel, ruhsal ve cinsel travmalar, - cinsel sorunlar,
- öfke kontrol problemleri,
- partnerler arası ilişki veya evlilik sorunları,
- hayati önem taşıyan kanser gibi hastalıklar sürecinde zorluklar yaşayan bireylerle çalışılabilmektedir.